گره چینی در معماری ایران

معماری ایرانی در واقع بیانگر راز و رمز هستی است، که به زبان رمز هندسه بیان می گردد. بی سبب نیست که پیش از ورود اعراب به ایران، معماری را مهرازی، یعنی پرداختن به والاترین راز، می خوانده اند و به استاد معمار، مهراز می گفته ‌اند. اين هنر از دوران خلفا عباسي آغاز شده و در قرن 6 تا 8 هجري قمري در مصر و سوريه متداول شده و از همان زمان به ايران رسيده است.بر اساس شواهد و آثار موجود، پيشينه هنر گره ‌چيني در معماري ايران، به دوره سلجوقي و صفوي باز مي ‌گردد؛ و خاستگاه آن نيز شهر اصفهان بوده است.گره چینی ایرانی یکی از رشته هایی است که به نقوش هندسی تکیه دارد و بیننده در اولین برخورد با این هنر، ناخود آگاه تحت تأثیر نظم آن قرار می گیرد گره سازی در واقع ترکیب و ساخت نقوش هندسی است، که ویژگی مهمی دارند و آن هم تکرار دوباره این نقوش در صورت ترکیب شدن با هم است در اصطلاح هنری گره چینی عبارت است از مجموعه ‌ای از شکل‌ های هندسی که با نظم و ترتیب و پیچ و شکل ‌های هماهنگ و قرینه در کنار هم چیده شده ‌اند. در تعریف دیگر، گره چینی عبارت است از یک ترکیب هماهنگ از شکل های هندسی به هم پیچیده، موزون و جذاب که با استفاده از خط‌ های راست شکل گرفته ‌است.

گره چين کسي است که بتواند از عهده انجام تشخيص هنر گره چيني و ترسيم اشکال هندسي مربوط به آن انتخاب جنس مناسب مربوطه، اندازه برداري از محل و برآورد مصالح، فرم دادن انواع مصالح ، و شيوه‌هاي مختلف رنگ آميزي برآيد.

گره چيني يا گره سازي علاوه بر معماري در اغلب هنرهاي دستي و سنتي ايران مانند سنگ تراشي، درودگري، منبت کاري، خاتم سازي، قلمزني روي فلز، سفالگري، قاليبافي، قلمکاري، صحافي و غيره ديده مي‌شود و کاربرد دارد.  می‌ توان نمونه ‌های این هنر را که بر روی چوب انجام گرفته در اماکن متبرکه مانند آستان قدس رضوی یا حرم شاه‌ عبدالعظیم مشاهده نمود.